Współczesna Europa, zorganizowana w Unię Europejską i skupiona na „pracy u podstaw”, polegającej na zapewnieniu dobrobytu i stabilności swoim obywatelom, rzadko zajmuje się percepcją swoich dokonań. Sukces integracji europejskiej doceniają Amerykanie, którzy z górą dwieście lat realizują swoje żmudne zadanie zjednoczeniowe. Profesor Paul Krugman jest jednym z tych znakomitych ekonomistów amerykańskich, który dostrzegł siłę pokojowej współpracy państw UE i możliwości ich rozwoju dzięki prowadzeniu wymiany handlowej pomimo podobieństw ich gospodarek. Jak Noblista podkreśla w swoich analizach, państwa wykorzystały podobieństwa, by tworzyć europejską wartość dodaną. Obserwacje, które przybrały formę teorii pod nazwą nowa geografia ekonomiczna, przyniosły Krugmanowi nagrodę Nobla w dziedzinie ekonomii w 2008 r.
Dzisiaj, w 2024 r., tamta nagroda, stając się podstawą awangardowego podejścia w ekonomii, zyskała nowy wymiar ideowy również dzięki docenieniu przez polskich badaczy ze Szkoły Głównej im. Mikołaja Kopernika w Warszawie (SGMK). Ich obserwacje wpływu prac Krugmana na stabilność rozwijającej się pokojowo gospodarki UE zostały urzeczywistnione podczas kongresu naukowego Futurist of The Year 2024. To właśnie wówczas Noblista został uhonorowany miniaturą kopernikańskiego modelu Astrolabium Pierścieniowego, czyli wzorca przyrządu, dzięki któremu Kopernik wyznaczał położenie ciał niebieskich nad horyzontem. Paul Krugman – który bada zależności między państwami UE z perspektywy „horyzontu gospodarczego” – odebrał swoją nagrodę osobiście 28 czerwca. W kwietniu w imieniu Noblisty przyjął j polski ekonomista profesor Konrad Raczkowski. Czerwcowe wydarzenie obserwowała grupa zaproszonych ekonomistów, w tym przedstawicielka ZS FRE.
Przypomnijmy, projekt integracji europejskiej, zainicjowany wkrótce po II wojnie światowej, od początku wzbudzał fascynację i niedowierzanie jednocześnie. Fascynację wywołały już pierwsze efekty projektu, który szybko wykazał, iż współpraca między zwaśnionymi przez lata państwami przynosi nie tylko ważne rezultaty w postaci ich rozwoju i odnowy gospodarczej, ale równie istotne równoległe efekty polityczne w formie odradzającej się kooperacji. Niedowierzanie, pojawiające się na tle obaw o możliwość systematycznej realizacji idei integracji europejskiej, wraca czasem deus ex machina. Dzisiaj jednak, jak po wojnie, główną siłą UE pozostaje jej potęga „lepszego argumentu” stosowanego również wobec wojowniczo nastawionych przeciwników lub konkurentów politycznych. Świadectwem jest wielka pomoc finansowa Unii – wynosząca już 105,84 mld USD (UE, 03.2024) – przekazywana Ukrainie walczącej z Rosją od 24 lutego 2022 r. Ważną rolę w tym kontekście ma Polska. Gdyby już dzisiaj zaczęła wydobywać swoje ogromne złoża gazu, to mogłaby w szybkim tempie – według szacunków Krugmana – stać się państwem zamożnym. Takim, które aktywnie przyczynia się do zwiększania znaczenia Unii Europejskiej na świecie.
Maria Dunin-Wąsowicz, PhD,
Wiceprzewodnicząca Zarządu ZS FRE
