25 października 2023 roku Komisja Konstytucyjna Parlamentu Europejskiego poparła projekt rezolucji wzywającej do reformy funkcjonowania Unii Europejskiej. W najbliższych dniach można oczekiwać, że rezolucja zyska poparcie całego Parlamentu.
Apelujemy do polskich eurodeputowanych o głosowanie za przyjęciem rezolucji. Zwracamy się jednocześnie do polskiego rządu o poparcie na Radzie Europejskiej wniosku dotyczącego zwołania konwencji, która przedstawi odpowiednie propozycje. Przypominamy zarazem, że ostateczne decyzje w sprawie zmian traktatów podejmuje jednogłośnie konferencja międzyrządowa, zaś decyzja konferencji musi być ponadto ratyfikowana w każdym kraju członkowskim.
Kierunek zmian zaproponowanych w rezolucji jest zgodny z polskim interesem. Rezolucja wskazuje następujące ważne elementy proponowanej reformy:
W imieniu Forum Ruchu Europejskiego
Marcin Święcicki, przewodniczący zarządu.
Warszawa, 17 listopada 2023
- Zostaną umocnione demokratyczne podstawy instytucji europejskich. Parlament Europejski, jako jedyna bezpośrednio wybrana instytucja przedstawicielska w Europie, uzyska prawo do inicjatywy ustawodawczej. Zostanie wzmocniona rola Parlamentu w procedurach przyjmowania budżetu unijnego oraz wyboru przewodniczącego Komisji. Prawo do europejskiej incjatywy ustawodawczej uzyskają również parlamenty narodowe. Obywatele uzyskają możliwość decydowania o sprawach ogólnoeuropejskich w formie referendum.
- Rozszerzone zostaną kompetencje Unii, ale jednocześnie wzmocniona kontrola pomocniczości. Sprawy ochrony środowiska i bioróżnorodności byłyby przesunięte do wyłącznych kompetencji Unii, zaś kwestie ochrony zdrowia, szczególnie zagrożeń ponadgranicznych, edukacji, szczególnie w sprawach uznawania dyplomów i kwalifikacji, ochrony granic i migracji do kompetencji dzielonych. W dziedzinie energii zadaniem Unii stanie się zadbanie o tanią i czystą energię dla wszystkich i o większą efektywność energetyczną. Jednocześnie ułatwione zostaną działania narodowych parlamentów i Trybunału Sprawiedliwości mające na celu egzekwowanie zasady pomocniczości.
- Usprawniony zostanie sposób podejmowania decyzji w Unii Europejskiej. Do spraw gospodarczych, od dawna objętych w Radzie zasadą głosowania kwalifikowaną większością głosów, dojdą wybrane kwestie polityki zagranicznej i obronnej, a także, podwyższoną kwalifikowaną większością, harmonizacja podatków i zmiany w traktatach. Model demokracji ułomnej, niesprawnej, opartej na zasadzie jednomyślności, czyli równoznacznej z liberum veto, odejdzie do przeszłości. Przypomijmy, że liberum veto doprowadziło I Rzeczpospolitą, wówczas wielkie europejskie mocarstwo, do paraliżu decyzyjnego, jej upadku i rozbioru przez trzech zaborców. Unia Europejska, jeśli ma być organizacją sprawną i odgrywać we współczesnym świecie rolę odpowiednią do swego potencjału, musi wybrać model demokracji skutecznej, w której zasada liberum veto jest ograniczona do minimum; w parlamencie rządzi zwykła większość, zaś w Radzie – kwalifikowana, lub w kilku sprawach – zasada wzmocnionej większości. Przypomnijmy, kwalifikowana ma oznaczać co najmniej 50% ludności i co najmniej 2/3 państw członków Unii, większość kwalifikowana wzmocniona to co najmniej 4/5 państw członków. Przy zastosowaniu takich zasad głosowania nie ma możliwości narzucenia przez kilka dużych państw swej woli reszcie członków Unii. W ostatnich kilku latach z powodu działania zasady liberum veto wiele decyzji Rady Europejskiej w sprawach Rosji, Białorusi, Syrii, innych państw, a nawet pomocy dla Ukrainy zostało odrzuconych, rozcieńczonych, albo odwleczonych. Nie można utrzymywać sytuacji traktatowej, w której jedno państwo członkowskie może zablokować absolutnie wszystkie sankcje unijne wobec Rosji i jej oligarchów, Białorusi, czy Iranu, zamknąć finansową i militarną pomoc Unii dla Ukrainy, czy w innych sprawach paraliżować działalność Unii.
- Projekt rezolucji proponuje też podjęcie działań w celu powołania Europejskiej Unii Obronnej. Mają zostać utworzone europejskie oddziały szybkiego reagowania. Europejska Agencja Obrony upoważniona zostanie do bezpośrednich zakupów uzbrojenia w ramach przyznanego jej budżetu. Wspólne zadania Unii byłyby rozszerzone o obronę przed cyberatakami, szantażem energetycznym, kampaniami dezinformacyjnymi. Planuje się wpisanie do traktatów dwóch nowych zasad wskazujących, że
- agresja na jedno państwo członkowskie uznawana będzie za atak na wszystkie państwa członkowskie;
- każde państwo członkowskie zobowiązane będzie do udzielenia pomocy państwu zaatakowanemu.
Unia obronna wzmocniłaby zdecydowanie bezpieczeństwo Polski i całego kontynentu. Wbrew niektórym kłamliwym enuncjacjom nie proponuje się w rezolucji jakichkolwiek ograniczeń dotyczących narodowych sił zbrojnych ani wyproszenia wojsk USA z Europy. Oddziały unijne mają być zdolne do samodzielnego działania a jednocześnie stanowić wzmocnienie europejskiego filaru NATO. - Obecne traktaty weszły w życie w dniu 1 grudnia 2009 r. Od tego czasu Unia Europejska stanęła przed bezprecedensowymi wyzwaniami i licznymi kryzysami, w szczególności agresywną wojną Rosji przeciwko Ukrainie. Propozycje zawarte w rezolucji PE zwiększą zdolność Unii do działania, ułatwią przyjęcie nowych członków, wzmocnią jej legitymację demokratyczną.
W imieniu Forum Ruchu Europejskiego
Marcin Święcicki, przewodniczący zarządu.
Warszawa, 17 listopada 2023
